«Ես առաջին անգամ եմ Երևանում, սակայն Հայաստանում եղել էի… ուրախությամբ արձանագրեցի, որ երկխոսությունը Հայաստանի և Թուրքիայի միջև խորանում ու գունազարդվում է»,- այսօր Երևանում մեկնարկած «Հայոց Ցեղասպանության գիտակցման կառուցումը Թուրքիայում» խորագիրը կրող միջազգային գիտաժողովում հայտարարեց Բահչեշեհիր համալսարանի Եվրամիության ուսումնասիրության կենտրոնի ղեկավար, «Թըրքիշ դեյլի» և «Վաթան» թերթերի մեկնաբան Չենգիզ Աքթարը: Հիշեցնենք, որ վերջինս նաև այսպես կոչված «Ներման արշավի « նախաձեռնող խմբի անդամ է, ինչը նախաձեռնվեց 2008թ-ին մի խումբ մտավորականների ջանքերով:
Չ.Աքթարը հիշեցրեց ու կարևորեց Հրանտ Դինքի այն թեզը, համաձայն որի Հայոց Ցեղասպանության փաստը կարևոր է ոչ թե զոռով ընդունել, այլ ըմբռնել կատարվածն ու հասկանալ. «Դա իրոք կարևոր է»,- նշեց նա ու մատնանշեց այն հանգամանքին, որ թուրք հասարակությունում ամեն ինչ փոխվում է` սկսած 1973թ-ից, երբ Ցեղասպանության վերաբերյալ սկսեցին խոսել: Իսկ այսօր, համոզված է թուրք փորձագետը, գործընթացն այլևս չի կարող կանգ առնել կամ հետընթաց ապրել. «Ուրվականներն այլևս շշից դուրս են պրծել»:
Հայաստանի ու հայերին ճանաչման գործընթացում մեծ դեր խաղաց Հ.Դինքի «Ակոսը», նշեց Չ.Աքթարը. այլևս բոլորն իրենց ընտանիքներում հայերի հետքն էին սկսում փնտրել, հայը սկսեց ծանոթանալ թուրքին, թուրքը` հային: Հայ-թուրքական սահմանի փակումը 1993թ-ին որոշակիորեն կասեցրեց այդ գործընթացը` հատկապես հայ և թուրք հասարակությունների շփման իմաստով, սակայն այսօր ականատեսն ենք, որ այն շարունակվում է:
Շարունակվում է, ըստ բանախոսի, նաև մշակութային մակարդակում. «Թուրքիայում ռեստավրացվում են մի շարք հայկական եկեղեցիներ, Աղթամարի Սուրբ Խաչը եզակի դեպքը չէ»,- ընդգծեց նա: Իր խոսքերով, հայկական եկեղեցիների վերանորոգումը կատարվում է ոչ միայն զբոսաշրջությունը զարգացնելու միտումով: Ավելին` 1915թ-ից սկսած առաջին անգամ Ստամբուլի հայկական եկեղեցին վերանորոգվում է պետության փողերով, իսկ սա, ըստ Չ.Աքթարի, խոսուն փաստ է:
Մշակութային քաղաքականության իմաստով երկխոսությունը խորանում է նաև գիտաժողովների ու տարատեսակ քննարկումների առումով, որոնցում շատ հաճախ հիմնական թեման անցած դարասկզբի ողբերգական դեպքերի վերհանումն ու այսպես կոչված հիշողության քաղաքականությանը վերաբերող քննարկումներն են:
Ի դեպ, բանախոսը Երևան ժամանել է ոչ միայն նման մտքերով, այլև դրանց ավելի հստակ ձևակերպմամբ` «Կոչ ներումի» գրքի հայերեն թարգմանությամբ, որում ամբողջականացվել են թուրք հասարակությունում առկա տրամադրությունները և այլն: Ավելացնենք, որ նույն գիտաժողովին, որը կազմակերպվել է «Երկիր» միության և «Կովկասի ինստիտուտի» հիմնադրամի կողմից, մասնակցում է ևս մեկ ազգությամբ թուրք փորձագետ, «Ներման արշավի» նախաձեռնող խմբի անդամ Ալի Բայրամօղլուն:
/Panorama.am/
|
