 Հայկական Սամցխե-Ջավախք-Ծալկա տարածաշրջանն այսօր ունի մի շարք խնդիրներ, որոնց լուծման հետաձգումն անընդհատ լարվածության մեջ է պահում հայ-վրացական հարաբերությունները: Չնայած այն հանգամանքին, որ տեղի հայ բնակչությունը հիմնականում բարձրաձայնում է լեզվի կարգավիճակի, եկեղեցիների և հայ ակտիվիստների դեմ իրականացվող հալածանքների հարցերը, այնուամենայնիվ, Սամցխե-Ջավախքում գոյություն ունեն շատ այլ խնդիրներ ևս` կրթության, առողջապահության, բնակչության զբաղվածության և այլ ոլորտներում: Եվ այս խնդիրների համադրումը, վերջիվերջո, հանգեցնում է նրան, որ Սամցխե-Ջավախքի հայությունն ստիպված է լինում իր ապրուստը վաստակել օտար ափերում` դառնալով իր հայրենիքի այդ հատվածի հայաթափման պատճառ: Իսկ նրանք, ովքեր կարողանում են հաղթահարել առօրեական դժվարությունները, ջանք ու եռանդ չեն խնայում ստեղծված իրավիճակը փոփոխելու և արժանապատիվ կյանք ունենալու համար:
Հայերի նման կացությունը Սամցխե-Ջավախքում բավական ամուր հիմք է նախապատրաստում Հյուսիսային Կովկասում նոր հակամարտության համար: Հայաստանի Հանրապետության իշխանությունները բավական երկար ժամանակ փորձել են ինչ-որ կերպ հարթել հասունացող հայ-վրացական հակամարտությունը: Սակայն պաշտոնական Թբիլիսիի կողմից իրականացվող քաղաքականությունը չի նպաստել խնդրի հաղթահարմանը և դեռ ավելին` վրացիների շովինիզմն էլ ավելի է բորբոքում թշնամանքը երկու ժողովուրդների միջև:
Ստեղծված իրավիճակը հաղթահարելու միակ տարբերակը հայերի և վրացիների միջև քաղաքական երկխոսության իրականացումն է: Վերջին տարիների ընթացքում երկու ժողովուրդների հասարակական ինստիտուտների միջև նման երկխոսության փորձ արդեն եղել է: Սակայն, դատելով հասարակական կազմակերպությունների համագործակցության արդյունքներից, այդ փորձը կարելի է միանգամայն ձախողված համարել: Ուստի, Հյուսիսային Կովկասում նոր ռազմական բախումներից խուսափելու նպատակով անհրաժեշտ է կազմակերպել նոր` քաղաքական երկխոսություն Վրաստանի, Սամցխե-Ջավախքի և Հայաստանի քաղաքական ուժերի միջև: Ընդ որում, որպեսզի այդ երկխոսությունը չարժանանա հասարակական դաշտի փորձառության ճակատագրին, անհրաժեշտ են միջազգային բարձր հեղինակություն վայելող միջնորդներ: Այդպիսիք կարող են լինել, օրինակ, եվրոպական իրավապաշտպան կազմակերպությունները կամ տարածաշրջանային անվտանգությամբ հետաքրքրված միջազգային կենտրոնները:
Հակառակ պարագայում հայ-վրացական սահմանում հասունանում է նոր հակամարտություն, որը կարող է ձևափոխել տարածաշրջանի քաղաքական պատկերը: Ընդ որում, անկախ պատերազմի ելքից (չնայած այն լիովին կանխագուշակելի է) բավականին լուրջ խնդիրներ կառաջանան թե’ Վրաստանի և թե’ Հայաստանի համար: Եվ դա պայմանավորված կլինի հիմնականում տարածաշրջանային այլ պետությունների` հարմար առիթից օգտվելու ձգտումով:
Հրանտ ՄԵԼԻՔ-ՇԱՀՆԱԶԱՐՅԱՆ
|
