 Նավթով հարուստ Ադրբեջանում ի հայտ է եկել ակտիվ նախաձեռնող քաղաքացիների` ոսկեբեր հանքավայրերի յուրացման պիոներների, մի ամբողջ շարք: Ոսկու տենդով առաջինը հիվանդացան Ղահրաման Ագամալիևը, Մահիր Մուստաֆաևը, Ռաշիդ Ջաբիևը, Հասան Ղուրբանովը և Քյազիմ Քյազիմովը: Շատ հնարավոր է, որ վերոհիշյալ անձիք ամենևին էլ առաջինները չէին այդ շահույթաբեր բիզնեսում, սակայն հենց այս խեղճերի բախտը չբերեց. նրանք առաջինը հայտնվեցին օրինապահ մարմինների տեսադաշտում: Երևի շահութահարկերը չմուծելու համար:
Պետք է նշել, որ Ղահրամանն ու գործընկերները հսկայական գիտելիքներ ցուցաբերեցին ազնիվ մետաղի նկատմամբ առանձնահատուկ հակում դրսևորելու ցեղակիցների մենթալիտետի և մտածելակերպի հարցերում: Հատկապես բերանում: Ում բախտ է վիճակվել հանդիպել արևաշող Ադրբեջանի բնակիչներին, մեզ լավ կհասկանա` այս հանրապետությունում սիրում են "արևի կտորներից” պահել իրենց բերանում, որպես ընտրյալների խմբին անդամակցության նշան: Որոշ, հատուկ "ընտրյալ” ադրբեջանցիներ, նույնիսկ, ոսկով էին պատում իրենց 2 կամ 3 տարեկան երեխաների կաթնատամները, ի նախանձ այն անհաջողակներին, ովքեր այդ ազնիվ և թանկարժեք մետաղը տեսնում էին միայն ոսկերչական խանութների ցուցափեղկերում:
Ղահրամանն ու ընկերությունը, ադրբեջանական մենթալիտետի յուրահատկությունների մեջ խորը թափանցելով, հաշվարկեցին, որ մեկ ադրբեջանցուն հասնում է միջինը 2,65 ոսկե ատամնաշապիկ: Ընդորում նրանք հաշվի էին առել նաև այն հանգամանքը, որ ադրբեջանցի ատամնագործ վարպետները նունպես ադրբեջանական արգանդից են սերված, ինչի պատճառով հայրենակիցների բերանի խոռոչում ոսկե ատամնաշապիկներն ունենում են ավելի ցածր հարգ, քան նկարագրված է գովազդում: Այնուամենայնիվ, համարելով բիզնեսի նոր ձևը շահութաբեր, նրանք ներդրեցին իրենց սեփական միջոցները`գնելով բրիչներ, բահեր, հարթաշուրթեր և այլ գործիքներ:
Ադրբեջանական բիզնեսի պիոներները զինվելով անհրաժեշտ տեխնիկայով և սպասելով, որ մութն ընկնի, շարժվեցին ազնիվ մետաղ պեղելու… Ադրբեջանի փառապանծ մայրաքաղաքի նշանավոր Մեհտիաբադի գերեզմանոցում: 2003 թվականի այդ հունվարյան սառնաշունչ գիշերը նրանց հաջողվեց քանդել ընդամենը չորս գերեզման: Գերեզմանների հողը սառած էր, և "հանքափորներն” էլ դեռ այնքան փորձ չունեին: Այս անգամ հաջողությունը նրանցից երես էր թեքել:
Պատմությանը չի հաջողվել բացահայտել այդ ժամանակավոր անահաջողության պատճառը. կամ մեռելներն ապրած տարիներին չէին պատկանել ընտրյալների շարքին, կամ էլ նրանց հարազատներն էին թաղման արարողության ժամանակ ունելիներով լավ աշխատել: Այնուամենայնիվ, փաստը մնում է փաստ, առաջին չորս դագաղները "դատարկ” էին:
Հետո, սակայն. գործերն ավելի զվարճալի դարձան: Ազնիվ մետաղ որոնողները աշխատում էին ինչպես Մեհտիաբադի, այնպես էլ Յասամալի և Բաքվի այլ գերեզմանոցներում: "Հանքավայրեր” Բաքվում շատ կան: "Հանածո” ոսկին նրանց սպասում էր գրեթե ամեն գիշեր: Ժամանակին նավթադոլարների բաժանման գործընթացից զրկված այս մարդկանց համար սկսվեցին երջանիկ օրեր: Եվ այդպես շարունակվեց մինչ այն օրը, երբ նրանցից մեկը, հարբած վիճակում, բերանից թռցրեց հայտնաբերված ոսկեբեր զանգվածի մասին: Հայտնվեցին մրցակից ֆիրմաներ, որոնք էլ Ղահրամանի մասին "կաթացրեցին” օրինապահ կամ հարկային ծառայություններին: Արդյունքում, հինգ տարի անկարիք կյանք ապահովող Ղահրամանի ֆիրման փակվեց` ի հուրախություն իր մրցակիցների:
Հիմա ադրբեջանական ոսկե հանքավայրերում աշխատում են այլ մարդիկ: Ոչ պակաս ձեռներեց, բայց ավելի քիչ հնարամիտ: Նրանք աշխատում են առանց ստեղծագործական ճարտարամտության և գիտական մոտեցման: Պատճառը` հարազատ ժողովրդի մենթալիտետին Ղահրամանից պակաս ծանոթ լինելն է: Դրանից ելնելով էլ ցանկանում եմ նրանց խորհուրդ տալ, որ իրենց հետ նաև քերիչներ վերցնեն: Երբ հերթական մեռած խալաշկայի (ադրբեջանուհի) բերանում ոսկի չգտնեք, փորձեք կրծքավանդակը քերել: Նրանք ամբողջ կայնքում իրենց կրծքին գառան դմակ են քսել, որպես կուշտ, ունևոր կյանքի ապացույց: Քերեք, տղանե’ր, գուցե ձեզ էլ յուղ բաժին հասնի, թող և առանց հացի, գոնե գերեզմաններից դատարկ ձեքերով տուն չեք դառնա:
ՍԱՂԱԹԵԼ ԲԱՔՎԵՇԻՆՅԱՆ
|
